شیخ محمود شبستری و مسئلۀ کثرت ادیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

ندارد

چکیده

سنجش، تأیید یا تکذیب هیچ یک از آرای معطوف به واقعیت کثرت ادیان، همچون حصرگرایی 4
شمول گرایی 5 یا کثرت گرایی 6 دینی، که از مهم ترین مباحث دو حوزۀ فلسفۀ دین و کلام جدید به شمار
می آیند، مقصود این نوشتار نیست. بلکه این پژوهش بی هیچ ارزشداوری، تنها در پی تبیین رویکرد یکی از
متأملان و عارفان شهیر ایرانی اسلامی نسبت به مقولۀ کثرت ادیان است و می کوشد تا پرده از چهرۀ رأی
خاص وی دربارۀ این مقولۀ مهم بردارد. هرچند که در حاشیه، به خود مدعای کثر تگرایی و رابطۀ آن با
تجارب دینی نیز می پردازد و از منظری پدیدار شناختی، این دو امر را بررسی می کند.
شیخ محمود شبستری که از عرفای نامدار ایرانی اسلامی، و از نظریه پردازان عرصۀ اندیشۀ دینی–
عرفانی به شمار می آید، محور و منظور این نوشتار است. وی که در ارایۀ آرای مربوط به دین، بر بنیاد
جهان بینی عرفانی تکیه دارد، کوشیده است تا حاصل تأملات خویش را به هر دو زبان نظم و نثر، و در مطاوی
آثاری ارجمند اما موجز به ظهور رساند. از وی، همچون برخی دیگر از عرفا، دربارۀ مقولۀ کثرت ادیان نیز
رأی و نظری باقی مانده است. قصد این نوشتار پرداختن به رأی واقعی او دربارۀ مسئلۀ تکثر ادیان است، تا
بدین وسیله شعاعی هرچند کم رنگ، به ویژه دربارۀ آرای معطوف به کثرت ادیان بر اندیشۀ شبستری به طور
خاص، و عرفان اسلامی به طور عام بیافکند و رأی شیخ را در این باره بازنماید. نگارنده برآن باور است که
حاصل کار نه تنها به شبستری، که به سایر عارفان اسلامی نیز قابل تعمیم است، زیرا همگی این بزرگان، چنان
که فروتر تبیین خواهیم نمود، از نظر فکری و به ویژه فلسفی، در یک محدودۀ زمانی و تحت سیطرۀ یک نظام
و سنت اندیشگانی واحد به سر می برده اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Shiykh Mahmūd Shabistarī and Pluralism

چکیده [English]

The aim of this essay is not judging about exclusivism, inclusivism or
pluralism as such, rather, it tries to explain the ideas of the well-known
Iranian Muslim mystic, Shiykh Mahmūd Shabistarī, on pluralism.
Moreover, by employing phenomenological method, this essay is going
to deal with the concept of pluralism and its relation with religious
experiences.
Shiykh Mahmūd is a famous mystic and also a distinguished theorist in
the field of religious-mystical thoughts. He takes a mystical approach
to religious ideas and expresses his views through concise treatises in
prose and verse. Like many mystics he frequently deals with different
aspects of the multiplicity of religions. This essay attempts to survey
his exact opinion on pluralism, so that it may throw new light on
Shabistarī’s view in particular and Islamic mysticism in general.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shabistarī
  • multiplicity of religions
  • Exclusivism
  • Inclusivism
  • Pluralism

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار